zrobić

1. Coś zrobiło swoje «coś dało spodziewany rezultat»: Pochlebstwo zrobiło swoje. Z oczu gospodyni znikła nieufność, a na jej wargach pojawił się niedowarzony uśmiech. A. Bahdaj, Wakacje.

2. Ktoś dużo, tyle itp. dla kogoś zrobił «ktoś okazał komuś wiele serdeczności, bardzo komuś pomógł»: Andrzej zrobił dla mnie bardzo dużo, mam tego świadomość. Myślę, że nie żałuje tego czasu (...). TSt 11/1996. Och wy, dranie – pomyślałem. – To tak... oto wasza wdzięczność... nie jestem wam już potrzebny, ja, który dla was tyle zrobiłem. J. Głowacki, Café.

3. Mieć czelność, przestarz. mieć czoło coś zrobić «odważyć się, ośmielić się postąpić niewłaściwie»: – Ty chyba żartujesz? Ona miała czelność do ciebie dzwonić? – z oburzeniem wykrzyknął Władek. W. M. Korczyńska, Wróć.

4. Nie mieć co ze sobą zrobić «nie mieć gdzie pójść, gdzie się podziać»: Jak nie będzie szkoły i świetlicy, to dzieci nie będą miały co ze sobą zrobić i wyjdą na ulice! GWr 12/04/2000.

5. Zrobić coś z niczego «wykonać coś wartościowego, dysponując najprostszymi środkami»: (...) rozmawiamy z panem Jackiem Borkowskim, który oprócz tego, że jest aktorem (...) również jest kolekcjonerem starych samochodów (...) a przede wszystkim człowiekiem, który potrafi zrobić coś z niczego. TV roz 1999.

6. Zrobić komuś dowcip, numer «zakpić z kogoś, spłatać komuś figla»: (...) gdy wróciłem do Stanów, nasze służby zrobiły głupi numer korespondentce agencji AP, w związku z czym w ciągu 48 godzin musiałem opuścić Amerykę. S. Głąbiński, Polityka. Powiedziałem, że jeszcze raz zrobi podobny numer, to zapewniam, że jego dzieci zostaną sierotami. W. Koluch, Z pamiętnika.

7. Zrobić komuś piekło «bardzo się z kimś pokłócić, nawymyślać komuś»: Pewnego dnia, gdy zdecydowanie poprosił żonę o rozwód, ta zrobiła istne piekło i zaraz wróciła do Polski. W. M. Korczyńska, Wróć.

8. Zrobić koniec z czymś, z kimś «zakończyć coś, zerwać z czymś; unieszkodliwić kogoś»: – Kocha inną kobietę, nie ma żadnej wątpliwości – zdecydowała, wchodząc do swego pokoju. – Pragnę miłości, a tej miłości nie ma. A zatem wszystko skończone. Trzeba z tym zrobić koniec. O. Tokarczuk, Dom. Nie bój się! Zawiadomią posterunki naokoło, że się taki kręci po okolicy, i zrobią z nim koniec. I. Jurgielewiczowa, Ten obcy.

9. posp. Zrobić, machnąć, zmajstrować komuś dziecko, dzieciaka, bachora «o mężczyźnie: zapłodnić kobietę»: (...) odszedł od żony i natychmiast zrobił dziecko innej kobiecie. Polityka 23/1995.

10. Zrobić (na czymś) biznes, interes «zarobić dużo pieniędzy»: (...) dotychczas najlepszy biznes w życiu zrobiłem na sporcie (...). Wprost 887/1999. Pewna Amerykanka zrobiła niezły interes na tym, że oparzyła się kawą i zażądała odszkodowania nie od jakiejś małej kafejki, a od McDonald’sa. J. S. Mac, Amway.

11. Zrobić sobie, komuś coś złego «targnąć się na swoje lub czyjeś zdrowie albo życie»: Przeżyłam wtedy straszne rzeczy. Gdybyś nie był dla mnie taki dobry, już wtedy w szpitalu na pewno bym sobie coś złego zrobiła. M. Choromański, Zazdrość.

12. Zrobić (sobie) kółko na czole «wykonać ruch zakreślania kółka na czole, aby dać do zrozumienia, że ktoś powiedział lub zrobił coś niezbyt mądrego»: Dzidzia podeszła do niego i ruchem obrotowym drugiego palca zrobiła kółko na czole. – Twoi staruszkowie chyba nie mają dobrze tu – powiedziała elegancko. – Żeby takiego pętala nazwać Juliusz Słowacki... – Tylko Juliusz, Słowacki to przecież nie ich wina. Z. Chądzyńska, Drab.

13. Zrobić sobie święto, wakacje itp. «zrobić sobie przerwę w pracy»: Wzięłam co nieco po drodze, bo zrobimy sobie małe święto – krótko i rzeczowo skwitowała. W. M. Korczyńska, Wróć.

14. pot. Zrobić, załatwić kogoś na cacy, na szaro «spowodować, że ktoś się znajdzie w bardzo niekorzystnej sytuacji»: Otóż okazało się, że rozmowa taka istotnie miała miejsce, ale z facetem, który podawał się za Bratnego. Jakaś niezrozumiała prowokacja. Widocznie ktoś chciał Romka zrobić na szaro. M. F. Rakowski, Dzienniki.

15. pot. Zrobić z kogoś szmatę «pozbawić kogoś godności»: Zanim jeszcze Maxwell ściągnął do Warszawy, ludzie Murdocha otrzymali ostre instrukcje, aby z Boba zrobić szmatę, agenta, awanturnika, kretyna, błazna, podejrzaną figurę, łobuza i gangstera, że poprzestanę na co bardziej eleganckich określeniach. W. Górnicki, Szerpa.

Coś komuś nie zrobi różnicy zob. różnica 2.

Coś komuś zrobi różnicę zob. różnica 3.

Coś zrobiło kasę zob. kasa.

Co z tym fantem zrobić zob. fant.

Ktoś zje diabła, nim (jeżeli) coś zrobi zob. zjeść 1.

Ktoś zrobił, coś zrobiło na kimś wrażenie zob. wrażenie 1.

Ktoś zrobił (wszystko), co w jego mocy, co w ludzkiej mocy zob. moc 3.

Ktoś zrobiony z innej, lepszej gliny zob. glina 1.

Ktoś zrobiony z jednej, tej samej gliny zob. glina 2.

Nie móc zrobić, nie zrobić bez kogoś (ani) kroku zob. krok 15.

Zrobić coś na gwizdek zob. gwizdek 2.

Zrobić coś na własną, na swoją modłę zob. modła 3.

Zrobić coś z łaski na uciechę zob. łaska 15.

Zrobić coś, zrobić wszystko na jedno kopyto zob. kopyto 2.

Zrobić dobrą, świetną partię zob. partia 2.

Zrobić do kogoś (perskie) oko, oczko zob. oko 83.

Zrobić furorę zob. furora.

Zrobić kogoś na perłowo zob. perłowo 2.

Zrobić komuś dobrze zob. dobrze 3.

Zrobić komuś na złość zob. złość 3.

Zrobić komuś wodę z mózgu zob. woda 7.

Zrobić komuś wstyd zob. wstyd 3.

Zrobić (na czymś) majątek, fortunę, pieniądze, forsę, kasę, szmal itp. zob. robić 15.

Zrobić na kimś (jakiś) interes zob. interes 6.

Zrobić pierwszy krok zob. krok 19.

Zrobić sobie, komuś twarz zob. twarz 10.

Zrobić z czegoś użytek zob. użytek.

Zrobić z czymś porządek zob. porządek 12.

Zrobić z igły widły zob. igła 2.

Zrobić z kogoś balona, durnia, frajera, głupca, idiotę, jelenia, wariata itp., zrobić kogoś w balona, w bambusa, w konia, w jajo, w trąbę zob. robić 16.

Zrobić z kogoś człowieka zob. człowiek 17.

Zrobić z kogoś marmoladę zob. marmolada.

Zrobić z kogoś, z czegoś miazgę zob. miazga.

Zrobić z kogoś złodzieja zob. złodziej 2.